Tác giả: Nguyễn Chí Thành
A. TỔNG QUAN VỀ CỜ ÚP
- Bàn cờ Tướng (Cờ ngữa):
- Bàn cờ úp:
- Về bàn cờ thì úp và ngữa đều giống nhau.
- Tướng đỏ và Tướng đen giống nhau, cách đi và luật của Tướng giống nhau.
- Quân cờ úp ở vị trí:
- Xe gọi là Xe giả
- Pháo gọi là Pháo giả
- Mã gọi là Mã giả
- Sĩ gọi là Sĩ giả
- Tượng gọi là Tượng giả
- Tốt (Binh) gọi là Tốt (Binh) giả
- Nước đi đầu tiên của các con Xe, Pháo, Mã, Sĩ, Tượng, Tốt (Binh) giả đều giống như con thật; sau khi đi nước đầu tiên các con cờ úp đều lật ngữa, lật ngữa lên quân nào thì tính quân đó.
- Nước đi của quân cờ đã lật ngữa:
- Tốt (Binh) ở nước nhà đi thẳng, sang sông rồi thì đi ngang, Tốt (Binh) rất dũng cảm và hiên ngang, không bao giờ lùi.
- Xe đi giống trong cờ ngữa.
- Pháo đi giống trong cờ ngữa.
- Mã đi giống trong cờ ngữa.
- Riêng:
- Sĩ: được quyền đi ngoài cung cấm sang nước đối thủ, tham gia tấn công, hình đi là đường chéo ô vuông nhỏ.
- Tượng: được quyền qua nước đối thủ, tham gia tấn công, hình đi là đường chéo hình vuông lớn (4 hình vuông nhỏ), nước cản thì có quân nằm giữa rốn của hình vuông lớn.
- Các quân cờ đã chết trong tư thế úp của đối thủ thì chỉ có mình thấy được, đối thủ chỉ nhìn thấy được quân cờ ngữa của đối thủ đã chết mà thôi và ngược lại.
- Nước chiếu hết giống nước chiếu hết của cờ Tướng (cờ ngữa).
B. MỘ SỐ NƯỚC ĐI CẦN PHẢI BÀN LUẬN:
- Nước đi đầu tiên:
- Đỏ đi Pháo giả 2 bình 5, quân cờ ngữa lên giả sử là Xe thì:
- Đen đáp trả Tốt (Binh) 5 tấn 1; nếu hên ra Pháo thì đỏ xem như mất Xe
- Tương tự nếu:
- Đỏ tấn Tượng giả lên trung lộ, quân cờ ngữa lên giả sử là Xe thì:
- Đen đáp trả Tốt 5 tấn 1; nếu hên ra Pháo thì đỏ xem như mất Xe
- Một trường hợp tương tự:
- Đỏ tấn Tốt (Binh) 5 đầu tiên, quân cờ ngữa lên giả sử là Xe thì:
- Đen có thủ đoạn tấn Tượng giả lên đường 5, nếu hên ra Pháo thì đỏ xem như mất Xe.
- Giả sử Đen tấn Tượng giả lên đường 5, không ra Pháo mà ra quân khác ví dụ như Mã thì đỏ chớ tham lam ăn tiếp Tốt giả đường số 5 vì đem không từ bỏ ý định tấn Sĩ lên đường số 5 nếu hên ra quân Pháo xem như mất Xe.
- Vậy nước đi đầu tiên nên ưu tiên cho Tốt giả (ngoại trừ Tốt 5)
- Trường hợp đỏ tấn Tốt ra quân Sĩ:
- Quân Sĩ đỏ này nước tiếp theo sẽ tấn lên đường số 6 hoặc số 8, đe dọa bắt một lúc 2 quân Tốt giả bên đen, nguy cơ thiệt quân là rất cao; đen đáp trả bằng Tốt giả 3 tấn 1.
- Tương tự hình cờ:
- Đen đáp trả chính xác là Tốt giả 5 tấn 1.
C. BÌNH LUẬN MỘT SỐ VÁN CỜ:
1. Ván 1: Bấm vào đây
2. Ván 2: Bấm vào đây
-
Bình ván 2:
Nước 1:
Đỏ tấn Tốt 1, ra quân Xe.
Để tránh thủ đoạn của đỏ tấn Pháo 2 tiêu diệt Mã giả đường 8 của mình, nếu mở ra quân Tốt thì buộc lòng Xe 9 phải bình vào tiêu diệt, lúc này đỏ tiền Xe 1 tấn lên diệt Tốt 9 và đe dọa cả một hàng Tốt bên đen. Vì vậy đen tấn Mã 8 lên 7.
Nước 2:
Đỏ tiền Xe 1 bình 7 truy Tốt.
Đen Mã 2 tấn 3, hy vọng ra quân Tốt để bảo vệ Tốt giả.
Nước 3:
Đỏ tham lam, tiếp tục bình Xe 7 vào đường 5 truy Tốt.
Đen tấn Tượng 3 lên 5 với hy vọng ra quân bảo vệ được quân Tốt 5.
Nước 4:
Khi đen mở quân ra quân Mã, không bảo vệ được Tốt đầu, đỏ tấn Xe chém liền.
Đen tiếp tục dùng thủ đoạn tấn Sĩ 4 lên hy vọng ra quân Pháo truy Xe.
Nước 5:
Đỏ tránh Xe sang đường 4 tránh sự truy sát của Pháo.
Đen tấn Mã 5 lên 4 chiếu Tướng, dọa bắt Xe.
Nước 6:
Xe đỏ buộc chui vào đường 5 lánh nạn.
Đen tấn Mã chém trung Binh, nhìn xuống góc dưới bên trái trung Binh mới chém là một quân Mã.
Nước 7:
Đỏ tấn Tượng 3 lên 5 làm dày trung lộ.
Đen thối Mã về đường 6 truy Tốt.
Nước 8:
Đỏ tấn Tốt 3 tránh sự truy sát của Mã đen.
Đen tấn Pháo 4 nấc, mở quân tham chiến, nước đi này khá hay trong cờ úp.
Nước 9:
Đỏ sợ đen bình Xe ăn Tốt 7, nên tấn nó lên thoát khỏi sự truy đuổi.
Đen tấn Tốt 3 lên tham chiến.
Nước 10:
Đáng lẽ ra đỏ phải chạy Sĩ 7 thoát khỏi sự truy sát của tiền Tốt 3, nào ngờ đỏ tấn Sĩ, đây là một phương án yếu vì chưa cần thiết, điều này làm Tướng ngộp thở.
Đen không khách khí, tiền Tốt 3 tấn lên chém Sĩ.
Nước 11:
Đỏ thối Xe 5 một nấc, bắt Mã.
Mã đen thối về lộ 5 truy Xe.
Nước 12:
Đỏ Xe 5 bình sang đường 8, rũ đổi Pháo.
Đen không chấp nhận đổi Pháo, đành bình Pháo giả sang đường 1.
Nước 13:
Đỏ tấn binh 9 lên tham gia tấn công.
Đen bình Xe 8 sang đường 7, truy Pháo.
Nước 14:
Đáng lý đỏ tấn Pháo 3 nấc chém Tốt, truy Xe (đây là nước mạnh), nào ngờ đỏ bình Pháo sang lộ 1 bắt Xe giả.
Đen bình Xe 9 sang đường 8 lánh nạn.
Nước 15:
Đáng lẽ nước đi mạnh của đỏ là tấn Mã 2 lên đường 3 tham gia tấn công, nào ngờ đỏ bình Pháo 1 sang lộ 4, không rõ để làm gì.
Đen tận dụng cơ hội, tấn Xe 8 kỵ hà, bắt Pháo.
Nước 16:
Đỏ thối Pháo 4 ba nấc.
Đen tấn Tốt 3, kèm hãm sự phát triển của Mã đỏ đường 8, nó không thể nhảy lên đường 7, cũng không thể nhảy lên đường 9 vì khi đó đen bình Xe 8 sang đường 1 chém Sĩ.
Nước 17:
Đỏ bế tắc, buông súng.
3. Ván 3: Bấm vào đây
-
Bình luận ván3:
Nước 1:
Đỏ mở Binh 3.
Đen mở Binh 1.
Nước 2:
Đỏ mở Binh 7.
Đen tránh nước Sĩ 7 tấn 6 bắt đôi 2 Binh, nên mở Binh 3.
Nước 3:
Để ngăn cản nước tấn Pháo chém Tượng chiếu Tướng của đen, nước đi chính xác của đỏ là tấn Mã 2 lên 1, nếu ra quân Xe thì không phải ngại, còn nếu tấn Tượng lên đường 1 hoặc 3 đèo không được thuận lợi.
Đen Mã 2 tấn 3 mở thêm quân tấn công.
Nước 4:
Đỏ mở Binh 5.
Đen mở Binh 9.
Nước 5:
Đỏ Tượng 3 tấn lên 5.
Đen Mã 8 tấn 7, cả hai bên cùng mở thêm quân tấn công.
Nước 6:
Đỏ Mã 2 tấn 3.
Đen bỏ mặt Binh 7, tấn Pháo 8 lên 4 nấc, ra quân Tốt, đe dọa bắt Pháo.
Nước 7:
Đỏ chạy Pháo:
Đen Tốt 8 bình 7, bắt Pháo, giải cứu hậu Tốt 7.
Nước 8:
Đỏ chạy Pháo vào đường 4.
Đến đây đen có thể nhấn Tốt xuống, tiến sâu vào trận địa, nhưng đen lại tấn Sĩ 6.
Nước 9:
Đỏ Pháo 8 tấn 3, ra quân Tốt, đe dọa bắt Pháo.
Đen chạy Pháo sang lộ 6.
Nước 10:
Đỏ tấn Sĩ 4 ra quân Xe.
Đen Tượng 5 tấn 3.
Nước 11:
Đỏ Xe 5 bình 3 truy Tốt.
Đen tiền Tượng tấn 5, nếu không chú ý, tiền Tốt 3 tấn 1, bắt chết Pháo
Nước 12:
Đỏ tấn Xe 3 chém Tốt.
Đen Tượng 5 tấn 3 chiếu Tướng.
Nước 13:
Đáng lẽ ra đỏ bình Pháo chém Tượng, vì sai lầm nên đi Sĩ 5 thối 4 cản eo Tượng.
Đen tấn Tượng, chém Xe giả.
Nước 14:
Đỏ sai lầm tai hại, mất Xe 9, nhưng vẫn còn chơi được, bình tĩnh tấn Tốt 8, ép Pháo.
Đen bỏ cuộc không rõ lý do.
4. Ván 4: Bấm vào đây
-
Bình luận ván 4:
Nước 1:
Đỏ Binh 3 tấn 1, ra quân Xe.
Đen Mã 8 tấn 7.
Nước 2:
Đỏ tấn Xe 3 chém Tốt, nhìn xuống góc dưới bên trái, ta vừa chém được quân Xe thật.
Đen Tượng 7 tấn 5.
Nước 3:
Đỏ bình Xe chém trung Binh, được một quân Mã thật.
Đen chống Sĩ.
Nước 4:
Đỏ tiếp tục bình Xe sang đường 7 chém Tốt.
Đen tấn Tốt 9.
Nước 5:
Đỏ tấn Mã 2 lên đường 3, mở quân.
Đen Pháo 8 tấn 4, một nước đi khá hay.
Nước 6:
Đỏ thối Xe 7 về tuần hà.
Đen tấn Tốt 1.
Nước 7:
Đỏ tấn Mã 8 lên 9, bảo vệ Xe lộ 9.
Đen thối Mã về đầu Tượng.
Nước 8:
Nước đi chính xác của đỏ là bình Xe 7 sang lộ 4, ngân không cho Mã tiến lên, đỏ có vẻ chủ quan tấn Pháo 8 lên 4 nấc.
Đen chưa nhận ra, chơi Mã 2 tấn 1.
Nước 9:
Đỏ xem thường quân Mã 7, tiếp tục tấn Tốt 9.
Đen bình Pháo chiếu Tướng.
Nước 10:
Đỏ chống Sĩ.
Đen Mã 7 tấn 6, nước đi nham hiểm.
PNước 11:
Đỏ Xe 7 bình 4, Mã khó thoát nhưng bù lại Mã tiêu diệt được 2 quân.
Đen tấn Mã chém Pháo, dọa bắt hai quân.
Nước 12:
Đỏ Xe 8 bình 2, bắt Mã cho kỳ được.
Đen phi Mã chém Tượng.
Nước 13:
Đỏ nổi nóng bình Xe chém Mã.
Đen phi Pháo 7 chém Sĩ.
Nước 14:
Đỏ tấn trung Binh.
Đen Pháo 2 tấn 5.
Nước 15:
Đỏ xuất Tướng, tránh sự kèm hãm của Pháo trung tâm, còn lợi dụng rình mò chiêu Pháo đầu xuất Tướng Xe đâm thọt.
Đen Xe 1 bình 2.
Nước 16:
Đỏ tấn Xe 4 bắt Pháo.
Đen dâng Xe lên bảo vệ.
Nước 17:
Đỏ tấn Mã 5 lên 6 bắt Pháo đầu.
Đen tấn Tượng 2 chém Sĩ.
Nước 18:
Đỏ tấn Mã chém Pháo đầu, dọa sát.
Đen khó lòng chống đỡ, gắng gượng.
Nước 19:
Đỏ sẽ tấn Mã 5 lên đường 6 chiếu bí. Đen buông e.
5. Ván 5: Bấm vào đây
-
Bình luận ván 5:
Nước 1:
Đỏ mở Binh 3.
Đen mở Binh 5.
Nước 2:
Đỏ tiếp tục mở Binh 7
Đen tấn Binh 7.
Nước 3:
Tượng đỏ tránh sự truy sát của Pháo, phi lên trung lộ.
Đen mở Binh 9.
Nước 4:
Đỏ cũng làm điều tương tự, mở Binh 9, ra quân Tượng, đe vào Binh 3 đối phương.
Đen phi Pháo cản eo Tượng.
Nước 5:
Đỏ tấn Mã 8 lên 7, ra quân Pháo, đe vào Binh 3 đối phương.
Đỏ sẽ nuốt gọn Binh 3, đen tấn Mã 2 lên đường 3 hy vọng ra quân bảo vệ được Tốt 3.
Nước 6:
Đỏ lao Pháo tấn lên chém Tốt, được quân Sĩ thật.
ĐenĐen Tượng 3 tấn 5.
Nước 7:
Đỏ tranh thủ mở quân, Mã 2 tấn 4.
Đen chống Sĩ 5 lên đường 4, ngân không cho Pháo chiếu Tướng.
Nước 7:
Đỏ tấn Pháo 2 bốn nấc, cũng có thể tấn lên 3 nấc, đây là một nước đi mạnh trong cờ úp.
Đen lật đật chạy Pháo 8 sang đường 6.
Nước 8:
Đỏ tiếp tục tấn Binh 8, ép không cho Mã nhảy lên.
Đen gỡ rối bằng cách phi Tượng 7 lên 5, nếu Binh đỏ tiếp tục lấn tới thì Mã đỏ có đường tẩu thoát.
Nước 9:
Đỏ nhấn Tốt 8 xuống ép Mã.
Đen phế Mã, tấn trung Binh dốc sức tấn công.
Nước 10:
Đỏ buộc tấn Binh 5 tiêu diệt Binh đối phương.
Đen tấn Xe chém Mã, gan to bằng trời!
Nước 11:
Đỏ Pháo 4 bình vào trung lộ bắt chết Xe.
Đen thối Xe ra một nấc, hy vọng chém lại Pháo.
Nước 12:
Đỏ phi phi Pháo chém Xe.
Đen tấn Sĩ chém lại Pháo.
Nước 13:
Đỏ lo ngại Pháo đen có thể điều vào trung lộ sau nước dịch Sĩ 5, nên tấn Sĩ 4 nếu ra quân Xe cũng còn cơ hội tẩu thoát, còn nếu ra quân Tốt thì đen cuộc đời.
Đen tẩu thoát quân Mã 8, ra quân Pháo, đỏ cảm thấy tiếc!
Nước 14:
Đỏ tấn Binh 5, giải quyết trung lộ, nhường chỗ nước sau cho Tượng hoặc Pháo nhảy vào.
Đen tấn Binh 1 chủ yếu để mở quân, hình cờ này mở quân như thế sẽ bị kẹt, nhưng hết cách rồi..
Nước 15:
Đỏ tấn Tượng lên trung lộ.
Nước 15:
Đỏ bình Xe 5 sang lộ 4 tránh né.
Đen tấn Tốt 6 nhờ Sĩ bảo vệ.
Nước 16:
Đỏ bình Pháo vào tai Sĩ.
Đen tấn Pháo chém trung Binh, chiếu Tướng.
Nước 17:
Đỏ xuất Tướng.
Đen Pháo 7 thối 2, âm mưu bình vào lộ 6.
Nước 18:
Đỏ chạy Xe sang lộ 2 tránh trước một bước.
Đen vẫn bình Pháo chiếu Tướng.
Nước 19:
Đỏ chống Sĩ 5.
Đen sợ đỏ tấn Xe 2 xuống bắt Pháo lộ 6, chạy Pháo lộ 6 thì mất Pháo lộ 5, nên thối Pháo lộ 5 trước.
Nước 20:
Đỏ vẫn tấn Xe lộ 2 xuống bắt Pháo lộ 6 đối phương.
Đen nước đi mạnh là thối Pháo bỏ chạy, nào ngờ bình vào đường 5, đây là một phương án sai lầm.
Nước 21:
Đỏ lập tức bình Pháo chiếu Tướng.
Đen thối Pháo về tiêu diệt Pháo đỏ thì than ôi! Hy sinh cả một đôi Pháo, tới đây dường như đen hiểu được mình bị hố nên chống Sĩ lên.
Nước 22:
Đỏ thối Pháo chém Pháo.
Đen tấn Pháo chém Pháo.
Nước 23:
Đỏ tấn Tốt 7 sang sông quấy rối.
Đen không hiểu sao tấn Tốt 2, đưa Tốt vào miệng Tượng.
Nước 24:
Đỏ tấn Tượng 6 chém Tốt.
Đen Sĩ 5 tấn 6.
Nước 25:
Đỏ Sĩ 3 thối 4 bắt Pháo.
Đen thối Pháo một nấc.
Nước 26:
Đỏ bình Tốt 7 vào đường 6, truy Tốt.
Đen Pháo 5 bình 6.
Nước 27:
Đỏ tiền Sĩ tấn 5 truy Pháo.
Đen Pháo 6 lánh nạn sang đường 7.
Nước 28:
Đỏ thối Xe truy Sĩ.
Sĩ hết đường thoát nhưng cũng thối xuống đường 5 nương tựa Tượng.
Nước 29:
Đỏ bình Tốt chém Sĩ.
Đen tấn Tượng chém lại Tốt.
Nước 30:
Đỏ tấn Xe bắt Pháo, nếu đen chạy Pháo, đỏ sẽ chém Tượng.
ĐenĐen thối Pháo 2 nấc.
Nước 31:
Đỏ bình Xe chém Tượng.
Đen bình Pháo 7 vào đường 6.
Nước 32:
Đỏ tấn Xe bắt Tốt.
Đen tấn Tốt 6, cũng chả có ý nghĩa gì.
Nước 33:
Đỏ Xe 5 bình 4 đuổi Pháo.
Đen chạy Pháo vào trung lộ.
Nước 34:
Đỏ thối Xe chém Tốt.
Đen Tượng 1 thối 3.
Nước 35:
Đỏ Sĩ 4 tấn 3.
Đến đây chúng ta cùng nhìn lại các quân đã chết ở góc dưới bên trái bàn cờ, vậy đen còn lại một quân Xe, nó là một trong 3 quân cờ đang úp. Thật là xui cho bên đen, lật thêm 2 quân úp nữa vẫn không ra quân Xe.
Nước 36:
Đỏ tấn Tốt 2 xuống, thử vận đỏ đen, đúng là 2 quân úp của đen có một quân Xe, nếu đen Xe 9 bình 8 chém Tốt, ra quân Xe thật thì cầm cự được lâu.
Đen quá sức đen!
Nước 37:
Đỏ tấn Xe chém Sĩ sát cục.
6. Ván 6: Bấm vào đây
7. Ván 7: Bấm vào đây